NSC is verworden tot steunpilaar van extreemrechts

Laat ik op deze plek niet al te ingewikkeld doen over mijn persoonlijke politieke voorkeur: ik stem al mijn hele leven op progressieve politieke partijen. Met het CDA, of CDA-achtigen (ik tel er tegenwoordig drie) heb ik nooit veel opgehad. Toch was ik aan het begin van het afgelopen parlementaire jaar nieuwsgierig naar het politieke experiment dat Nieuw Sociaal Contract heet.

Aan nieuwe partijen zijn we in Nederland zo onderhand wel gewend. Al de allereerste keer dat ik een stem mocht uitbrengen bij een landelijke verkiezing, in het voorjaar van 2002, werden de verkiezingen gedomineerd door een club luidruchtige nieuwkomers. Destijds waren het de politieke avonturiers uit de club van Pim Fortuyn die, herkenbaar aan de dubbele Windsor in hun dassen, riepen dat alles voortaan anders moest in ons polderland.

Dat ‘alles’ begon bij het eerste artikel van onze Grondwet. De toch al rijzende ster van Pim Fortuyn kreeg pas echt momentum toen hij in februari 2002 in de Volkskrant pleitte voor de afschaffing van het eerste artikel van de Grondwet. Fortuyn beschouwde het verbod op discriminatie, dat hierin wordt geregeld, als een inperking van de vrijheid van (zijn) meningsuiting.

De toenmalige leider van Leefbaar Nederland pleitte voor het recht om discriminerende opmerkingen te maken. Om direct de daad bij het woord te voegen. ‘Als ik het juridisch rond zou krijgen,  aldus Fortuyn in hetzelfde interview, ‘zou ik gewoon zeggen: er komt geen islamiet meer binnen.’

Destijds reageerde het politieke establishment furieus op de uitspraken van Fortuyn. Zelfs Fortuyns eigen partijvoorzitter, Jan Nagel, liet optekenen verbijsterd te zijn over de uitspraken. ‘Onbegrijpelijk dat Pim het fundament van ons bestel aantast — dat is een grens die nooit overschreden had mogen worden. Ik wil niet van racisme of fascisme spreken, maar dit is op de rand van Janmaat, dit is extreemrechts.’

In de slipstream van Fortuyn wordt inmiddels meer dan een kwart van de zetels in het parlement bezet door politici die weinig op hebben met basale grondwettelijke fundamenten.

De kiezer vond het evenwel prachtig. Fortuyn schoot als een komeet omhoog in de peilingen, waarmee de Rotterdamse socioloog aantoonde dat respect voor de Grondwet niet langer een voorwaarde is voor electoraal succes. Integendeel. In de slipstream van Pim Fortuyn wordt inmiddels meer dan een kwart van de zetels in het parlement bezet door politici die weinig op hebben met de basale grondwettelijke fundamenten waarop we onze samenleving hebben gebouwd.

Enter Nieuw Sociaal Contract. Na twintig jaar van populistische en anti-rechtsstatelijke revoltes, leek de komst van een populaire nieuwe partij die juist pal zei te willen staan voor de Grondwet mij dan ook een welkome aanvulling op ons politieke bestel. Ik heb zelfs nog heel even overwogen (ik was destijds nog niet verbonden aan Vrij Nederland) om Pieter Omtzigt mijn diensten aan te bieden. Iedere partij die wil bouwen aan een versteviging van ons democratische fundament, lijkt mij een welkome aanvulling op ons politieke bestel.

Nu de contouren van het nieuwe kabinet zich steeds nadrukkelijker aftekenen, dringt de vraag zich op waar we het afgelopen politieke jaar naar hebben zitten kijken. Nieuw Sociaal Contract gooide bij de verkiezingen in november hoge ogen. Partijleider Pieter Omtzigt legde bij de formatie een harde eis op tafel; zijn partij zou alleen toetreden tot het kabinet onder voorwaarde dat de Grondwet zal worden gerespecteerd. Daar trok hij de grens.

Wilders, die al eens werd veroordeeld wegens groepsbelediging vanwege zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak, heeft de rechtsstatelijke voorwaarden van Nieuw Sociaal Contract braaf geaccepteerd — om vervolgens een rij bewindslieden naar voren te schuiven die grossieren in extreemrechtse complottaal en discriminerende uitspraken. En dat is vooralsnog het meest tastbare resultaat dat het experiment dat Nieuw Sociaal Contract heet ons heeft opgeleverd. Het heeft zichtbaar gemaakt dat je artikel 1 uit de Grondwet helemaal niet hoeft te schrappen om discriminerende opmerkingen te normaliseren. De partij van Pieter Omtzigt is verworden tot een steunpilaar van extreemrechts in Nederland.